علم و عمل

   هیدگر در مورد زندگی ارسطو گفت: او به دنیا آمد، کار کرد و مرد! این به اعتقاد خاص او بر می گردد که اگر به جای هستی و جهان زمینه اثر به زندگی صاحب اثر بیندیشیم، آن اثر خود را به روی ما می بندد. بر این اساس هیدگر به ندرت درباره خود گفت و نوشت.(هیدگر و پرسش بنیادین،ص 19-16). چرا هیدگر که ارسطو را به خاطر توجه خاصش به حکمت عملی ستود، اینگونه از اعمال زندگی اش روبرگرداند؟ به نظر تاکنون پاسخی به این تناقض داده نشده است. دکتر داوری هم با چنین تلقی ای سعی می کند حساب برخی رفتارهای سیاسی  فردید را از افکارش جدا کند. اما داوری چه پاسخی دارد وقتی خود جدایی نظر از عمل را در سیر تفکر غربی تحلیل می کند و می توان شواهدی بر وحدت علم و عمل در منظومه آرایش یافت؟

پرسش های هرمنوتیکی در یک فیلم فانتزی

   فیلم Inkheart (قلب جوهری) داستان یک دختر و پدر با یک قدرت فصاحت است. آنها هرگاه کتابی را بلندخوانی می‌کند، شخصیتهای کتاب به دنیای واقعی دعوت می شوند. پدر (مورتیمور) یکبار که که کتاب Inkheart را بلندخوانی می‌کرد، شخصیت‌هایی را به دنیای خود وارد کرد ولی یکباره همسرش به جهان داخل کتاب رفت. شخصیت‌های منفی کتاب، او را تحت آزار قرار دادند و کتابش را نیز از وی ربودند. وی ۱۲ سال از عمر خود را همراه با دخترش مگی به دنبال Inkheart در تمامی کتاب‌فروشی‌ها گشت و پس از یافتن آن در یک کتابفروشی قدیمی دوباره شخصیت‌های داستان، زندگی او را دچار مشکل کردند. او در این ماجرای پر دردسر به همراه دخترش تلاش‌های فراوانی کرد تا بتواند همسرش را دوباره به زندگی واقعی بیاورد.

محور اصلی فیلم انسان فصیح است. فصیح کسی است که آنقدر خوب می خواند که می تواند شخصیتها را از کتاب درآورده و حیات ببخشد. علاوه بر این نکته محوری، در کنار روایت فانتزی و هالیوودی، مسائل مهمی در رابطه با نسبت نویسنده، نوشته و خواننده مطرح می شود: مسائلی مانند مقدار اختیار نویسنده در نوشته خود، نقش خواننده در فهم اثر، نحوه خواندن و قدرت کلمات ...

آموزش قرآن را از جزء سی ام شروع نکنیم!

  روایت مهمی از پیامبر (ص) هست در اصول کافی (کتاب فضل قرآن) که می فرمایند: به من سوره های دراز داده شده به جای تورات، سوره های صدآیه ای داده شد به جای انجیل، سوره های همانند (مثانی) داده شدبه جای زبور، سوره های مفصل (یعنی آیه کوتاه )که شصت وهشت سوره است به من عطا شده واین قرآن مراقب وشاهداست برکتب دیگر وتورات ازآن موسی است وانجیل از آن عیسی وزبور از آن داود.
از این روایت نتیجه می گیریم که سوره های کوتاه که ببشتر درجزء سی متمرکزهستند سبک خاص قرآنی هستند که در کتب آسمانی مشابه ندارند در روایت اشاره شده که قرآن مهیمن وشاهد ومراقب بر دیگر کتب است. گویی روایت میخواهد بگوید که عامل مهیمن بودن قرآن بر دیگر کتب همین سوره های کوتاه است. این روایت می گوید: این ۶۸سوره قله قرآن هستند که پیامبر با آنها بردیگران برتری داده شد.
آیادرست است یک کودک یا کسی که اول راه است از قله قرآن شروع کند؟

مقاله نظریه «وحدت متعالی دین»

   مقاله  نظریه «وحدت متعالی دین» برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد اینجانب تحت عنوان «وحدت یا کثرت ادیان در قرآن» است که تحت راهنمایی دکتر حسینعلی ترکمانی و مشاوره دکتر محمدرضا فریدونی در گروه الهیات دانشگاه بوعلی سینا به سرانجام رسید و مقاله متخذ از آن در ششمین همایش بین المللی ادیان توحیدی برگزیده و در شماره 13 مجله علمی پژوهشی الهیات تطبیقی منتشر شد.

جهت دریافت اصل مقاله منتشره اینجا را کلیک کنید: مقاله نظریه وحدت متعالی دین- مجله الهیات تطبیقی

این مقاله در پی بیان نظریه ای جدید است که میان اختلاف دیدگاهها در مورد نسبت ادیان داوری نماید

چه شده که در کتابخانه داستان جنگی روایت می شود؟!

  نام فیلم جنگهای کتابخانه ای (Library Wars) به جنگ های ستاره ای اثر جرج لوکاس شباهت دارد و هر دو اثر به دو پدیده مهم در دنیای مدرن می پردازند: یکی به فضا و ستارگان و دیگری به کتابخانه.  در نخستین مرحله، نویسنده‌‌ای به نوشتن 4 جلد رمان اقدام کرد. در مرحله بعد، 2 کمیک استریپ (مانگا) بر اساس آن شکل گرفت؛ سپس 2 نمایش رادیویی اینترنتی بر اساس آن ساخته شد، سپس بعد از آن یک پویانمایی (جنگ کتابخانه) و بعد از آن نیز دو فیلم بر اساس آن ساخته شد. به نظر می رسد این فیلم داستان مهمی در ژاپن باشد که چند بار به صورت انیمیشن و فیلم سینمایی مورد اقتباس قرار گرفته است.

این فیلم جامعه ای در آینده ژاپن را نشان می دهد و داستان بر مبنای تقابل ام بی اف (تشکیلات سانسور کتابهای ممنوعه) و ال دی اف (تشکیلات دفاع از آزادی کتابخانه و کتاب های مجاز) شکل می گیرد که به موازات آن داستان عاشقانه یک دختر برای رسیدن برای پرنس خود هم روایت می شود.

نکته جالب این است که تشکیلات ام بی اف هم گاهی برای اعمال خود توجیهات قابل تأملی دارد مانند پیدا شدن رمان های ترسناک در محل زندگی قاتل. در واقع جدال هر دو تشکیلات بر اساس استناد به قانون صورت می گیرد و در یک مورد ال دی اف با برگه قانونی گروه اعزامی از ام بی اف مواجهه می شود. آنها ابتدا به  یکدیگر احترام نظامی می گذارند و بعد جنگی سخت را با هم آغاز می کنند!

درباره فارنهایت 451: تقابل تصویر، نوشتار، گفتار[1]

  فارنهایت451 درجه ای از حرارت است که کاغذ را می سوزاند. این فیلم ساخته فرانسوا تروفو و اقتباسی از کتاب «ری بردبری» و در مورد جامعه تخیلی در آینده است که کتاب و نوشتار را تحمل نمی کنند و می سوزانند و حتی بر این اساس عنوان بندی فیلم ضمن نمایش آنتن های گیرنده بدون نوشته و به صورت شفاهی است. در این جامعه اذهان مردم را با تلویزیون، تصویر و قرص های مسکن و مخدر کنترل می کنند. در این جامعه مردم فراموش کرده اند که آتش نشان ها زمانی آتش خاموش می کردند نه اینکه برای سوزاندن کتاب آتش روشن کنند! «مونتاگ آتش نشان» در این فیلم به تدریج تحت تأثیر یک دختر روبه مطالعه کشیده می شود و در شغلش سست شده ودر اصول فنی  کارش هم سهل انگار می شود و نهایتاً همسرش که اسیر برنامه های تلویزیون است کتابخوان شدن او را تحمل نمی کند و کتابخوانی او را به آتش نشانان گزارش می دهد. حضور مأمورین در خانه مونتاگ منجربه درگیری و فرار او به سمت منطقه مخفی می شود که عده ای از افراد اهل کتاب در آنجا ساکن شده اند و سعی می کنند با حفظ کردن کتاب ها آن ها را از به جای کاغذهای در خطر سوختن، در ذهن انسان ها ثبت کنند تا محتوای آنها از بین نرود و ماندگار بماند. صحنه پایانی فیلم راه رفتن افراد مختلف را نشان می دهد که کتاب ها را از بر می خوانند و از کنار هم می گذرند.

میراث آوینی در برابر توسعه

  از زمانی که شهید آوینی در در دهه شصت مقالاتی در باب «توسعه و مبانی تمدن غرب» نوشت و بعدها با این عنوان به کتاب تبدیل شد سال ها می گذرد. آن روزها توسعه آن چانکه امروز از آن سخن گفته می شود شناخته شده نبود. آوینی در گمنامی بخشی از جامعه انقلابی را متوجه رابطه توسعه و خاستگاه غربی آن کرد. او گفت که توسعه اقتصاد محور است و بر مبنای تلقی خطی و داروینی از تاریخ قرار دارد. او از دیکتاتوری اقتصاد و نظام غیردینی آموزشی غرب سخن به میان آورد و از قلب مفاهیم و واژگان نوشت. او در آن کتاب معدود کتاب های ترجمه شده در افشا و نقد ماهیت مخرب توسعه را معرفی و تحلیل کرد.

اکنون دیگر مانند آن روزها ماهیت توسعه ناشناخته نیست. حدود بیست سال بعد از آن مقالات کار به جایی رسید که به جای واژه توسعه واژه «پیشرفت» به عنوان جایگزین و بدیل بومی انتخاب شده است تا همه بدانیم ما نه به دنبال آرمان های تمدن غرب که به دنبال الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت هستیم. در حال حاضر ده سال است که از انتخاب رسمی عبارت «پیشرفت» توسط مقام معظم رهبری می گذرد. حدود ده مرکز و گروه و شورا دراین مورد تشکیل شده اند. مجلات و کتابها در این مورد مطالب زیادی نوشته اند. گرچه نمی توان گفت که همه حرفها گفته شده است و تکلیف همه الگوها روشن شده است اما به هر حال راهی گشوده شده است و گفتمانی به عنوان رقیب تفکرهای غربی قد برافراشته است.

در حال حاضر عده ای از فرزندان انقلاب اسلامی در مرحله برنامه نویسی و تصویب قانون به راهروهای دستگاه های دولتی و مجلس و فضای رسانه ها رفت و آمد می کنند تا بلکه مرحله دولت سازی (مرحله سوم سیر تمدنی مقام معظم رهبری) به جایی برسد. پیش از این برخی از اساتید فلسفه که در معرفی ماهیت توسعه به فرزندان انقلاب سهم فراوانی داشت راهی برای تحول در علوم انسانی مطرح کرده و نوشته بود: «اگر بتوان حکم اجمالی دائر بر غربی بودن علوم انسانی را تفصیل داد، شاید راهی به علوم انسانی دیگر با نظرهای تازه در این علوم هم باز شود»(علوم انسانی و برنامه ریزی توسعه، ص271). اما عده ای با سرعت بیشتری به پیش می روند. مسئله اصلی تقابل اسلام و غرب است و تقابل و تمایز شاخص ها و موازین ما و غرب به شفافیت رسیده است. گرچه در مرحله تولید علم هنوز راهی طولانی در پیش است اما برخی پیاده روی در این راه را آغاز کرده اند. هر کس هر چقدر می تواند در این مسیر خدمت کند.

همسر ستار و همسری ستار*

  گفت و گو با همسران شهدا گاهی به سمت روایت سیره شهدا جهت می گیرد و گاهی از همسران شهدا بیشتر سخن به میان می آید. دختر شینا در دسته دوم جای می گیرد و مخاطب چندان با شخصیت شهید آشنا نمی شود چرا که داستان بیشتر در مورد خانواده است و جز یکی دو روایت از ماجرای درگیری شهری با منافقین و شرح ماجرای شهادت برادر همسر باقی ماجراها از همسر شهید می گوید نه از شهید. همسری که گرچه بسیار هجران می کشد اما گاه مستقیما در پادگان ابوذر طعم جنگ را از نزدیک می چشد.
دختر شینا  روایتی از زندگی زن در گذشته ماست. گرچه داستان مربوط به همین نیم قرن اخیر است اما مختصات نوع زندگی شخصیت ها زمان را بسیار سنتی تر نشان می دهد.
شهید مطهری گفت در گذشته انسان بودن زن فراموش شده بود و امروزه زن بودن زن. دخترشینا داستان یک زن سنتی است که این قاعده در مورد او صادق نیست. او زنی روستایی و بی سواد است که نه یکی دو  که پنج بچه به دنیا می آورد و در محل زندگی اش، مادر شوهرش هم زایمان می کند و او از دوقلوهای به دنیا آمده نگهداری می کند و در تمام زندگی ماه ها تنها و بدون شوهر زندگی را از سر می گذراند. علاوه بر همه اینها جنگ مزید بر تمام رنج هاست.

مرز غلوّ و فضیلت گویی

  اهل بیت در بیان خط قرمز و معیار جداسازی غلوّ از فضیلت گویی گفته اند ما را خدا نخوانید و هر چه می خواهید در فضل ما بگویید[1]. از این عبارت مهم می توان دو برداشت داشت:

1. اینکه نگوییم «آنها خدا هستند» مجوز گفتن هر مدح و تملقی است.
2. گفتن هر چیز غیر از تمام چیزهایی که به اعتقاد به اینکه «آنها خدا هستند» منتهی می شود آزاد است.
3. علت اینکه ائمه همه فضائل را دارند این است که عبد مربوب هستند و در مقام فنا است که وصف ناپذیر و دست نیافتنی می شوند[2]. پس با غلوً ضمن کفر و شرک، علت رفعت مقام آنها هم به چالش کشیده می شود.

برداشت دوم از برداشت اول عمیق تر است و برداشت سوم از همه عمیق تر. برداشت عمیق از این عبارت زیبا و اصل معرفت بخش:

1. از غلوً جلوگیری می کند
2.  به بهانه نهی از غلو، مقام اهل بیت را پایین نمی آورد
3. علت رفعت مقام آنها را نشان می دهد
4. نوع و جهت گیری و ارزش فضائل اهل بیت را تبیین می کند.

اینجاست که پیشنهاد می کنم دستور به ذکر تکبیر قبل از شروع زیارت جامعه کبیره را به پادزهری برای غلوً تقلیل نداده بلکه آن را عامل درک صحیح و عمیق فضائل ذکر شده در آن زیارت بدانیم.

ریاضی بودن علم جدید یعنی چه؟

اگر بگوییم علم جدید ماهیتی تجربی دارد نمی توانیم تقابل آن را با نگرش توحیدی متوجه شویم،  اما اگر بدانیم علم جدید قبل از آنکه تجربی باشد ریاضیاتی است آن وقت مسئله تغییر می کند.

داوری اردکانی در سمینار علوم ریاضی و چالش ها  بازهم نظر خود مبنی بر اینکه علم جدید ماهیتی ریاضیاتی دارد را تکرار کرد و گفت:

«معنی ریاضی  بودن علم جدید صرفاً این نیست که علوم به ریاضیات نیاز دارند و در محاسبات خود باید از ریاضیات بهره بگیرند. علم جدید از آن جهت ریاضی است که جهان ریاضی شده است. ما جهان را با نظر ریاضی نگاه می کنیم.