مستند مستشرق دومین اثر از سه گانه مسعود طاهری (پس از «شرقی» درباره ایزوتسو و پیش از مستند در دست تهیه درباره سید حسین نصر) است. این مستند نسبتاً طولانی، مفید و اندیشه محور است که سؤالات متنوع و مهمی مطرح می کند و پاسخ می دهد؛ با تماشای این اثر می فهمیم اصل اندیشه #هانری_کربن پرداختن به جنبه معنوی و باطنی اسلام از طریق فلسفه و عرفان به ویژه سهروردی و تشیع، فارغ از ساحت ظاهری و فقهی و سیاسی آن (شبیه تشیع اسماعیلیه) است.
#کُربن مقارن با ورود #امام_خمینی به پاریس در پاریس می میرد و به قول #ایزوتسو این یک مرگ نمادین است چون با ورود نماینده اسلام سیاسی، نماینده اسلام معنویِ سیاست گریز می میرد! نکته هوشمندانه ای که در این بحث بیان می شود این است که ابن عربی علاوه بر عرفان فقیه هم بود ولی کربن فقط عرفانش را می بیند. در مقابل، انقلاب ایران هم فقط فقه و سیاست و هم عرفان و‌معنویت را در خود داشت؛ اینجاست که اعتبار کربن چه قبل و چه بعد از انقلاب قابل توجیه است و تعجب برخی افراد حاضر در مستند در این مورد قابل پاسخ است.
زبان مستند صریح اللهجه است و گرایش او به فراماسونری و‌عدم‌تقید او به شریعت و همکاری با پهلوی، اختلاف نصر با او و... کاملاً تأیید و تصریح می شود.
به قول #سید_حسین_نصر او شریعت را رعایت نمی کرد و نماز و روزه نمی خواند و شراب هم می خورد ولی در سالهای قبل از انقلاب از روی نقشه #مسجد_جمکران را، که آن روزها گمنام بود، پیدا می کند و به زیارت آن می رود.
در این مستند چند ارجاع مناسب به آثار او دیده می شود اما کتابشناسی کاملی از کربن نمی بینیم. همچنین رابطه او با #علامه_طباطبایی بیشتر قابل بسط بود. پاسخهای علامه به پرسش های کربن و نیز نظرش درباره کربن می توانست بیشتر چالش ها را در معرض بررسی قرار بدهد.
نام‌مستند هم به معنی شرق شناس است و هم به معنی طالب استشراق و نور شرق. اما جای مصاحبه با #دکتر_داوری هم خالی بود تا نظرش درباره نگاه شرق شناسانه کربن را بشنویم.
یکی از اثرات مهم‌کربن در فلسفه شناساندن #هیدگر به فرانسویان است ولی او از هیدگر عبور می کند و خوب بود نظرات دکتر #فدایی_مهربانی نویسنده کتاب #ایستادن_آن_سوی_مرگ هم درباره تفاوت این دو شنیده می شد.
در پایان، دوربین خیابان فرعی در تهران به نام کُربن را نشان می دهد که اهالی محل کَربُن تلفظ می کنند! این غلط مصطلح غربت او در ایران را نشان می دهد. هر چند خود او در این غربت بی تقصیر نیست؛ اسلام ایرانی او در میان عموم مردم ایرانی حاضر نبود.
