کتاب«فرهنگ اسلامی و توسعه اقتصادی»*

کتاب«فرهنگ اسلامی و توسعه اقتصادی»**به بررسی سازگاری یا ناسازگاری فرهنگ اسلامی و توسعه اقتصادی می پردازد و ظاهراً تجدید چاپ هم نشده است. نویسنده مبانی توسعه را مثبت و سازگار ارزیابی می کند و فقط پی آمدها را منفی و مثبت می داند. او می توانست پدیده های مدرن مانند پول، بانک و اعتبارات مالی، صنعتی شدن ، اوقات فراغت، دنیای مجازی و وسایل تکنیکی را با این معیارها بسنجد. اما به همین مقدار تحلیل بسنده می کند...

«اولین فرمانده» رونمایی شد

«پروردگار متعال برای هر بنده‌ای یکبار در زندگی، هدایت مخصوصی را از دست مبارک خویش قرار داده است که بنده را صدا می‌کند. اگر بنده شنید و بیدار شد، جانی نیک فرمای (و واعظی درونی) در درون او قرار می‌دهد که حتی در نبود مرشد و موعظه‌گر بیرونی نیز او را هدایت خواهد کرد. چندان که ابراهیم خلیل و اویس و سلمان تا رسیدن به حضرت رسول^{صلوات‌ا..علیه} این گونه بودند ( ربنا الذی اعطی کل شیء خلقه ثم هدی : طه/50) . 

اگر کسی تقوا پیشه کند او را از هدایت محروم نخواهد کرد. اما اگر خوابید و گفت: دفعه بعد، دیگر آن هدایت مخصوص به دست نخواهد آمد.».

این عبارات بیانی توحیدی از شهید جعفری هستند که در قطعه چهلم کتاب «اولین فرمانده» به قلم اینجانب درج شده اند.

این کتاب به صورت خلاصه و فشرده در چهل قطعه به زندگی شهید سید محمد سعید جعفری می پردازد.

متن خبر جلسه رونمایی را در لینک زیر بخوانید:

«اولین فرمانده» رونمایی شد

بحثی به بهانه شاعرانگی ایرانیان

پنج اقلیم حضور،  داریوش شایگان، نشر فرهنگ معاصر، 147 صفحه

اولین جمله شایگان در کتابش این است : بیش از هر چیز باید اعتراف کنم که در زمینه ادبیات ایران خود را خبره و متخصص نمی دانم (ص1). اولین جمله من هم این است: امیدوارم من هم که فارغ التحصیل و متخصص ادبیات ایران نیستم اجازه داشته باشم در مورد این کتاب بنویسم!

یهودیان و سرمایه داری مدرن

خلاصه کتاب یهودیان و سرمایه داری مدرن   jews and modern capitalism

 نام انتخابی مترجم «یهودیان و حیات اقتصادی مدرن» است و توسط نشر ساقی در ایران معرفی شده است. نویسنده کتاب ورنر سومبارت دوست ماکس وبر (جامعه شناس مشهور و نویسنده کتاب «اخلاق سرمایه داری و  روح پروتستانتیسم») است. دو دوست آلمانی هر دو درباره راز سرمایه داری تحقیق کرده اند تحقیقی که پروتستانها و پیوریتانها را به عنوان حل معما تحلیل کرد جهانی شد و تحقیقی که پای یهودیان را به میان کشید گمنام ماند. راز سرمایه داری مدرن چیست؟ سومبارت می گوید: پیوریتانیسم جداً همان یهودیت است! (ص 260).

نقد و تحلیل کتاب دغدغه های فرهنگی

منتشر شده در ویژه نامه گفتمان الگو، شماره3

به طور خلاصه اصول فرهنگی مدنظر رهبری را می توان در چند مورد بیان نمود:

1.       فرهنگ در عین اینکه عملا از دیگر حوزه ها مستقل است اما معنایی وسیع داشته و همچون هوا تمام امور را در بر می گیرد و در درجه اول اهمیت است. لذا می بایست به همه حوزه های فرهنگی( ادبی، هنری و اعتقادی) پرداخت.

2.       فرهنگ قابل مهندسی کردن است ولی مهمترین مخاطب آن نیروهای تشکیلاتی خودجوش هستند.

3.       در حوزه فرهنگ خلأ و عقب ماندگی و نگرانی زیادی وجود دارد. «دغدغه» های فرهنگی اینجاست که معنای تمام خود را می یابند.

4.       کار فرهنگی نوعی جنگ است  چرا که دشمن در حال تهاجم است و بنابراین فعال فرهنگی همچون افسر جنگ محسوب می شود.

خواننده کتاب دغدغه های فرهنگی تا حدی می تواند به نکات فوق پی ببرد.

توسعه فرهنگی برای توسعه اقتصادی! *

خط مشی گذاری عمومی برای تقویت و تثبیت «فرهنگ توسعه در ایران»، حسن بنیانیان، امیرکبیر،1386 ، 400صفحه

دکتر بنیانیان از نویسندگان پرکار و ویژه در حوزه برنامه ریزی فرهنگی است و در این کتاب هم مطالب مفصلی در تحلیل رابطه فرهنگ و توسعه به قلم آورده است. نویسنده در مقدمه «اهمیت فرهنگ توسعه» را نشان می دهد و دلایل عدم اقبال به فرهنگ توسعه و پاسخ به این سؤال که «چرا به جای بررسی تأثیر عقاید و رسوم در رشد اقتصادی بیشتر مقولات اقتصادی پرداخته شده است» را مطرح می نماید. اما اساساً گویی کتاب با پرسش از ماهیت توسعه بیگانه است و اهمیت توسعه را مفروض گرفته و فقط در پی این است که چرا رابطه فرهنگ با آن مهجور مانده است. در واقع نویسنده در برخی مواضع کتاب در پی این است که بگوید مرکز ثقل و بخش اعظم توسعه، حول افزایش میزان و سرعت رشد و توسعه اقتصادی دور می زند و یکی از اصلی ترین ضرورتهایی که برای توسعه سیاسی ، علمی و فرهنگی ذکر می شود کمک به توسعه اقتصادی است(ص35). به عبارت دیگر توسعه ، توسعه اقتصادی است و توسعه فرهنگی برای کمک به توسعه اقتصادی مهم می شود.

علامه در نگاه آیت الله*

کتاب شمس الوحی تبریزی نوشته و گفته شاگرد فلسفی ، عرفانی و تفسیری علامه طباطبایی است. آقای جوادی در هر سه این رشته راه استاد را ادامه داد و در این کتاب هم  در سه بخش این سه را در آینه افکار استاد توضیح می دهد. قبل از آن در پیشگفتار کتاب در 14بند مهمترین نکات که توضیح و بیان آن در مورد شناخت علامه ضروری است را نوشته است. شاید هم  بتوانیم بگوییم این14نکته مهم ترین اصول فکری است که شاگرد از استاد آموخته است[1].

مبانی، اصول و روش تفسیری ملاصدرا

نگاهی به کتاب مبانی، اصول و روش تفسیری ملاصدرا، نوشته مجید فلاحی، انتشارات حکمت

کتاب آقای فلاحی کتابی پژوهشی و پرمطلب و البته همراه با رویکرد انتقادی در مورد ملاصدراست  و در جشنواره فارابی شایسته تقدیر شناخته شده است. مطالعه این اثر به همه دانشجویان رشته های قرآنی و عرفانی توصیه می شود.

سر و گوش آب دادن در دنیای یک «محقق»*

ابن عربی وارث انبیاء ، ویلیام چیتیک، ترجمه هوشمند دهقان، 1393، نشر پیام امروز، 208صفحه

مطالب نوشته شده در مورد ابن عربی را به یک اعتبار می توان می توان به دو بخش تقسیم کرد: قبل از قرن بیستم و از قرن بیستم به بعد. از گذشته شارحان ابن عربی داشتیم اما ابن عربی پژوهان در دوران معاصر شکل گرفتند. یکی از ثمرات ابن عربی پژوهی شناخت مدون و همراه با اصول پژوهشی است. تا پیش از سده بیستم هیچ گزارش دقیقی از زندگی ابن عربی موجود نبود (ص29). در این میان، ویلیام چیتیک را باید نقطه اوج پژوهش غرب درباره ابن عربی و عرفان نظری دانست.

شراب طهور/ قابل توجه دولابی خوانان

شراب طهور درباره سلوک عرفانی است و شش فصل دارد: عناوین کلیّات، در آستانه ى سلوک، بنیادهاى حیات و سلوک عرفانى، روحیّات عرفانى، پایه هاى اصلى سلوک و آداب سلوک است . می توان گفت که در میان آثار نویسنده جامع ترین اثر سلوکی همین کتاب  است که در مورد بسیاری مفاهیم رایج توضیحات مفیدی بیان کرده است به عنوان مثال، در بحث توحید در رازقیت جامع ترین بحث قرآنی روایی که تابه حال خوانده بودم در این کتاب بود (ص139). علاوه بر این در سطحی نظری تر، تبیین ساده ای از مبادی عرفان نظری (ص40) را نیز به دست داده است.

 

زبان این کتاب ساده  است و مهدی طیب،  نویسنده کتاب ، از حاضرین فعال در مجالس مرحوم دولابی است که کتاب مهم و پرمخاطب «مصباح الهدی» را که از طریق تدوین تقریرات مرحوم دولابی تهیه شده است روانه بازار نشر کرده است. «شراب طهور» هم هر چند بدون ذکر نامی از استاد است اما اثر اندیشه های او در آن پیداست. مثلاً یکی از نکات مهم این است که در سلوک، محبت از خداست و اگر بنده حبی دارد بازتاب آن است، چنین دیدگاهی بر اساس نگرش توحیدی است که برای بنده چیزی نمی گذارد حتی محبت. نویسنده از این حب بنده با عبارت «تحبب» یاد می کند(ص114).

برای کسانی که می خواهند از طریق مطالعه وارد وادی سیر وسلوک عرفانی اهل محبت و ولا (مرحوم دولابی) بشوند می توان این کتاب را معرفی کرد. مطالب مطرح شده در این کتاب بسیار ساده ، قرآنی و روایی و به دور از حاشیه ها و تأویلات و شطحیات برخی کتب است و در عین حال مانند یک پل مخاطب را مستعد دریافت معارف بالاتر می کند. همیشه بزرگان اهل معرفت به چنین مقدماتی احتیاج دارند. کتاب مفید و موثر «مصباح الهدی» نیز چنین مقدمه ای را دارد. البته «مصباح الهدی» هم خالی از تصرفات مهدی طیب (حداقل به عنوان تقریرکننده و تدوین گر) نیست و متن اصلی و بدون تصرف سخنان مرحوم دولابی از اندیشه و معنویت بالاتری برخوردار است به همین جهت مجموعه کتب «طوبای محبت» از اصالت  برخوردار است(و حتی می توان گفت محتوایی ثقیل تر دارد) که می تواند به عنوان انتهای سیرمطالعاتی توصیه شود. بنابر این به دولابی خوانان توصیه می شود که اینگونه بخوانند:

مرحله اول: شراب طهور  ، مرحله دوم: مصباح الهدی،  مرحله سوم: طوبای محبت

یکی از مزایای چنین سیری این است که تصورات از اندیشه های متعالی مرحوم دولابی را ترقی می دهد و اصلاح و تکمیل می کند. نقطه مرکزی در اندیشه مرحوم دولابی نگرش توحیدی ولایی است. بر این اساس ایشان بر حدیث مهم اولوالالباب بسیار تأکید می کنند( که متن کامل عربی فارسی آن در مقدمه کتاب طوبای محبت و در کتاب مصباح الهدی آمده است) اما در «شراب طهور» اثری از متن کامل آن حدیث یا شرح و توضیح متن یا مفهوم اصلی آن وجود ندارد. علاوه بر این ، به نظرم در کتاب شراب طهور برخی نکات چندان با اصل اندیشه توحیدی  در طوبای محبت همخوانی ندارند. مثلاً استاد طیب در ص26 کتاب یکی از شاخصه های سلوک را «متعمقانه بودن» معرفی می کند در حالی که در سخنرانی مرحوم دولابی  در عین اهمیت قائل شدن برای تعقل و تفکر، به «تعمق» روی خوشی نشان داده نشده است و بیان این شاخص بی دقتی در فرهنگ سخنان آن مرحوم است. در جای دیگر ، استاد طیب معتقد است شروع معرفت با استدلال و برهان است(ص146) که به نظرم بازهم این تبیین نادقیق است، چنانچه که در جایی دیگر دومین راه یقین تلقین معرفی شده (ص151) که بازهم چنین توضیحی سبب شده اهمیت تلقین و اهمیت گذر از عقل استدلالی در سلوک توحیدی و اهل ولاء مغفول بماند...

و نمی دانم! شاید هم اگر صراحت بیشتری در کار می بود نمی توانستیم «شراب طهور» را برای آنانکه در آغاز راه هستند کتاب مناسبی بدانیم.