خاکبازان

 دریاچه ماهی یک اثر  شاعرانه و عارفانه در مورد دفاع مقدس است. این ویژگی هایی است که کافیست تا فیلم دوست داشتنی باشد.
‌نام مناسب دیگر این فیلم #خاکبازها است؛ مردی  که در جنگ پیکر شهدا را به خاک می سپارد، علی رغم ضعف شدید بینایی از کودکی بصیرت هایی داشته و از عاقبت عملیات و شهدا با خبر است اما دیگران او را مجنون می دانند و حتی به او حمله می کنند. سالها بعد از جنگ او گل ها را در خاک پرورش می دهد. همسر یکی از دوستان شهیدش هم با خاک هنرمندانه سفالگری می کند. وقتی این دو به هم می رسند گفتگو در مورد خاک اوج می گیرد و از داستان #پدر_خاک ( حضرت ابوتراب ع) حرف می زنند. در طول فیلم خبر تفحص پیکر شهدای درخاک را می شنویم و پایان فیلم هم در کنار دریاچه ماهی پا در آب و‌خاک فرو می رود...

تغییر ساعت و مسئله اوقات شرعی

  خدا فرمان داده  أَقِمِ اَلصَّلاٰةَ لِدُلُوکِ اَلشَّمْسِ إِلىٰ غَسَقِ اَللَّیْلِ وَ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ اَلْفَجْرِ کٰانَ مَشْهُوداً (اسراء٧٨) و‌نیز:  وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ (هود۱۱۴) و‌نیز: وسَبِّح بِحَمدِ رَبِّکَ قَبلَ طُلوعِ الشَّمسِ وقَبلَ غُروبِها ومِن آناء اللَّیلِ فَسَبِّح وأطرافَ النَّهار(طه۱۳۰).
از این آیات بر می آید که حرکت خورشید و تغییر شب و روز زمان نماز را تعیین می کنند. اساسا عباداتی مانند نماز و روزه و حج بسیار زمانمند است تاجایی که عبادات بدون رعایت زمان و مواقیت، به ورود نامناسب و دزدانه به خانه تشبیه شده است:

سیاسی ترین و مذهبی ترین فیلم کیمیایی

  #مسعود_کیمیایی کارگردان غیرت و اعتراض  مردانه است و با #قیصر، #رضا_موتوری، #داش_آکل، #خاک، #گوزنها‌ ، #خط_قرمز، #دندان_مار، #سرب و #ردپای_گرگ همیشه معترض و غیرتی بود و به نظرم بر همان‌هست که بود و #حرف_مرد_یکی_است.
طوری که همیشه اصرار داشت قهرمانش را بدون پیچیدگی و‌اهل اقدام ساده و مستقیم نشان دهد که تن به تن می جنگد و اگر لازم شد غیرعقلانی و غیرقانونی و چه بسا با سلاح سرد به خون خودش آغشته شود.
در فیلم پرحاشیه #قاتل_اهلی قصه مردی را می بینیم که از یک طرف درگیر مسائل فرزندانش و توقعات ‌نسل جدید است و از طرف دیگر به #فساد_اقتصادی و #پول_کثیف اعتراض دارد ولی با همین عناوین به خودش تهمت می زنند و در این جدال، مردی ها و نامردی ها قصه را پیش می برند.
کیمیایی مدتهاست فیلم یکدست و خوش ساخت نساخته ولی همچنان آثارش سکانس ها و #دیالوگهای_ماندگار دارد. 
در این فیلم همچنان لهجه جنوب شهری و کلمات قصار پرحرارت و خون و خشم را می بینیم  اما ویژگی این اثر و‌تفاوت آن با دیگر قیام های مردان فیلمهایش این است که اکنون سخن از #سفره_انقلاب است که دزدان دور آن می چرخند و نیز مرد قهرمان آشکارا ظاهر و بیان و عمل و سابقه انقلابی و مذهبی دارد و اهل قرآن و نماز و عاشوراست‌ و حتی این اعتراض عدالتخواهانه با طعم دعای فرج به پایان می رسد و گفته اند که  قاتل اهلی وصیت نامه کیمیایی است.
اینجاست که مضمون تکراری آثار کیمیایی رنگ‌تازه می گیرد و ما نه تنها با سیاسی ترین فیلم بلکه با مذهبی ترین اثر #قیصر_سینما روبرو‌ هستیم.

چرا علامه طباطبایی؟

 علامه طباطبایی جامع چند خصلت است اول از همه اینکه فهیم است و به ادراک مراتب بالای علم رسیده است دوم اینکه در علوم مختلف شناخت دارد و حتی به شناخت ادیان و دنیای غرب علاقه نشان می داد و سوم اینکه به فهم این مراتب بالا نه فقط با بیان حکمی و عرفانی بلکه با زبان قرآن رسیده است. بسیاری واجد صفت یک یا دو صفت از این صفات هستند. برخی بزرگان اهل تأویل قرآن بوده اند و برخی افکار خود را با ظاهر قرانی عرضه می کردند. اما قرآن متنی است که برای عوام و خواص سخن دارد اما برخی قرآن را برای خواص می خواهند و برخی برای عوام. چگونه می شود که بین این دو جمع کنیم؟ هر چقدر زبان یک عالم قرانی تر شود و در توضیح قرآن قرآنی عمل کند به این هدف نزدیک می شود. در تفسیر المیزان گرچه بیان روان و ساده دیده نمی شود اما کمتر سخنان فلسفی تأویلی که بدون شواهد و استدلال و زبان قرانی باشد می بینیم. او اندیشه اش را به قرآن عرضه می کند. برای همین است که سخنان پرده درانه و شطحیات در کلام او وجود ندارد چون او مؤدب به ادب قرآنی در مواجهه با مردم است.
#ملاصدرا در کتاب اسرارالایات مقداری قرآن و عرفان را به هم نزدیک می کند اما هرگز مانند علامه طباطبایی به زبان قرآنی آراسته نمی شود.
به عنوان مثال علامه طباطبایی همانند عرفاء به مقام بلند امام واقف است پس مانند اخباریون و ظاهرگرایان در بند توصیفات اولیه از امام نیست اما به جای تعابیری همچون صادر نخستین و انسان کامل، کلام قرآنی  «هدایت بامر» را تفسیر می کند. این اصطلاح شفافیت و راهنمایی بیشتری برای شناختن دیگر شئون امامت را پیش پای طالب حقیقت می گذارد‌.

بر سر تقاطع

اطرافیان من انسانهای متفاوت و حتی متضادی هستند ولی با همه آنها ارتباط دارم و به نوعی دوست آنها محسوب می شوم. اگر فاصله ای میان من و دیگران رخ داده باشد ناشی از فاصله گرفتن دیگری بوده است و یا ناشی از اصرار بر تنش ها و مخالفتها.

به یاد داستانی از داستان راستان شهید مطهری با نام «دو همکار» افتادم: هشام بن الحکم و عبد اللّه بن یزید اباضی

برادرم خسرو

فیلم #برادرم_خسرو درباره تقابل دو برادر با نامهای ناصر و خسرو است‌. به نظر می رسد هیچ یک کاملا سیاه یا سفید نیستند و جمع بین این دو بهتر از رد یکی است! #الجمع_مهما_امکن_اولی_من_الطرح. البته جمع بین این دو قبول همه خصوصیات طرفین نیست بلکه بازگشت به اصل آنهاست. چنانچه که تأکید بر #برادری است و‌چون این دو برادرند  به یک اصل برمی گردند.

یک ویژگی عجیب تام و جری

  انیمیشن #تام_و_جری یک ویژگی عجیب دارد و آن بلایی است که سر قواعد طبیعت می آورد. مسئله فقط پرش های عجیب و ضربات باورنکردنی و سرعتهای خارق العاده نیست. این انیمیشن مفهوم قدرت را بالاتر از نحو‌معمول به ذهن تماشاگر القا می کند. قدرت در اینجا سرعت، پرواز یا تخریب نیست بلکه واقعیت به نحو خاص و شیرین دستکاری می شود. جری برای فرار سوراخ دیوار را در چشم به هم زدنی جابجا می کند و تام را به هر شکلی تغییر حالت می دهد و روابط علت و‌معلول کاملا به میل اوست. گویی که پشت کامپیوتر نشسته و با نرم افزارها مدام طراحی جدیدی در عالم انجام می دهد با این تفاوت که بسیار سریع تر از کامپیوتر عمل می کند! 
#والت_دیزنی نظریه #فرانسیس_بیکن  که #علم_قدرت_است را به شدیدترین حالت تجلی بخشید. تام و‌جری قویترین امپراطور سینماست که طعم شیطانی تغییر خلقت را برای تماشاگر شیرین جلوه می دهد و برای ما مهم‌نیست که وقتی گرگ بالاخره #رود_رانر (#میگ_میگ) را در هم‌ درید، پس چرا بالاخره گربه موش را نمی گیرد!
شیطان گفت و لامرنهم فلیغیرن خلق الله : قطعا فرمانشان میدم پس قطعا خلقت را تغییر می دهند.

کتابی درباره تاریخ آیه الست

  کتاب عهد الست به گفته نویسنده اش، نصر الله پورجوادی، سرگذشت یک آیه از قرآن مجید است که بنابر آن همه افراد انسان در ازل در عالم ذر با خدا عهد بسته اند که تا فقط بنده او باشند. عنوان این کتاب هم وام دار همین آیه قران است: أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ  قَالُواْ بَلىَ‏ .

این کتاب به اذعان نویسنده در واقع تفسیر قرآن است اما نه تفسیر سنتی و قدیمی بلکه تفسیری به روش جدید  که در آن تاریخ اندیشه بررسی می شود. بررسی برخی روایات اهل سنت و شیعه در تفسیر عالم ذر و عهد الهی، دیدگاه صوفیان و عارفان مانند پیروان ابن عربی و شبستری و  غزالی و... و شاعران اهل عرفان همچون مولوی و حافظ و عطار و دیگران بررسی شده است.

در این تفسیر از دیدگاه مهم مفسرانی مانند علامه طباطبایی خبری نیست در حالی که از تفسیر سورآبادی و تفاسیر روایی بحث به میان می آید.  سبک مدرن نویسنده در بررسی تاریخ اندیشه هم ناقص است و هم سبب شده است تا از ورود به جزئیات  و اصل کلمات و جمله بندی آیه الست خودداری کند و  طبعا از نتیجه گیری پرهیز داشته است هر چند در برخی موارد قضاوت خود را دخالت  می دهد مثلا آنجا که مولوی هست شدن را با بلی گفتن معادل می گیرد (هر دمی از وی همی آید الست/ جوهر و اعراض می گردند هست) برداشتی که از وجود بخشی عهد الست دارد را غیرمعقول می داند  که از تفسیر عقل گرایانه اشخاصی ماند ابوحامد غزالی از عهد الست پدید آمده است (ص252) و آن را عرفان بافی (ص253) می نامد.

در کل،  پژوهش مهم دکتر پورجوادی سبب شده تا به نتایج مهمی در تاریخ اندیشه برسد. از جمله اینکه مسئله عهد الست در هیچ یک از منابع یهودی و مسیحی نیامده است و کاملا یک مسئله اسلامی است (عهد الست ، ص16) و یا اینکه مسئله عهدالست در منابع پارسی از منابع ادبی عربی غنی تر است (عهد الست ، ص22).

تأملی در معنای مهمانی خدا

   برخی حدیث شناسان پرسیده اند در #ضیافت_الله اسم الله فاعل است یا مفعول؟
در معنای اول یعنی خدا مهمانی داده است و در معنای دوم یعنی خدا مهمان است و ما‌ میزبانیم.
این که می گوییم ماه رمضان ماه امت است بیشتر با این مناسبت دارد که بگوییم امت مهمان است و خدا میزبان. 
مهمان خدا شدن ویژگی های مهمی دارد: مهمان نباید خیلی فعال باشد و نباید برای میزبان تعیین تکلیف کند. مهمان باید لذت ببرد و نگران نباشد. این تفسیری توحیدی و بنده وار از ضیافت است.
«خود را مهمان خدا دیدن» از اصولی است که مرحوم #دولابی خیلی خوب آن را تبیین می کند و یکی از فصول کتاب #مصباح_الهدی همین عنوان است.
او‌ می گوید :«ما در دنیا و آخرت میهمان خدا هستیم. آداب میهمانی را باید رعایت کرد. باید در بدو ورود، صاحبخانه را ملاقات کرد بعد هر جا گفت بنشین نشست و هر چه پذیرایی کرد بهره برد و به صاحبخانه فرمان نداد و جز آنچه آماده کرده نخواست و دل به وسایل و منزل صاحبخانه نبست و آرزوی مالکیت آنها را نکرد». 
رجب ماه خدا و شعبان ماه رسول است اما رمضان ماه امت است. در #ماه_رمضان حقیقت مهمانی هستی ظهور بیشتری دارد. در این ماه خدا میزبان است و ما کافیست بنده باشیم.

بخوان آنچه می خواندت*

یکی از کتابخوانان نامدار دیار ما نوشته است: انتخاب کتاب برای کتاب‌خوان‌ها و تعیین تقدم خواندنی‌ها و شنیدنی‌ها برای مردم هر حسنی داشته باشد لااقل دو عیب بزرگ دارد: یکی اینکه حدود علم و درک مردمان با فهم انتخاب‌کنندگان معین و محدود می‌شود و عیب بزرگ‌تر اینکه این کار نتیجه‌ای ندارد و شاید به نتیجه‌ی معکوس برسد. در اتحاد جماهیر شوروی... (داوری اردکانی، اخلاق در عصر مدرن، ص183).

به نظر می‌رسد اشاره‌ی استاد به دو برنامه‌ی فرهنگی در حوزه‌ی کتابخوانی یعنی «معرفی کتاب» و «سیرمطالعاتی» (تعیین تقدم خواندنی‌ها) است؛ و جالب است که