تفکر توحیدی

وبلاگ هزار و یک حرف

تفکر توحیدی

وبلاگ هزار و یک حرف

این وبلاگ تلاشی برای تبیین تفکر توحیدی است

کانال تلگرامی رضاکریمی
https://telegram.me/karimireza1001

 کتاب توحید  شیخ صدوق از آثار مورد توجه متکلمان و فیلسوفان وعارفان است که بر آن شرح نوشته اند. در ابتدا تصور این است که فقط درباره خدا اسماء و صفات و مقام نبی و ولی بحث شده است. اما یکی از مهم ترین احادیث اقتصادی در این کتاب است. حدیثی کمتر خوانده شده که فیلسوفان نظری مشرب ما آن را بسط نداده اند. یکی از باب های این کتاب با عنوان «باب القضاء و القدر و الفتنة و الأرزاق و الأسعار و الآجال» در انتها رابطه توحید و اقتصاد را بررسی می کند. در این حدیث عجیب امام سجاد علیه السلام می گوید خداوند فرشته ای را موکل بر قیمت های بازار کرده است و بعد می خوانیم که پیامبر به کسی که همه خوراکی های شهر را می خرید گفت مبادا که احتکار کنی! این حدیث چند نکته مهم دارد:
اولا سخن از نوعی خودکنترلی بازار است و ثانیاً یکی از مهم ترین عوامل اخلال در وضع طبیعی قیمتها احتکار است که در انتهای حدیث به آن هشدار شداده شده است و از این روایت بر می آید که احتکار از گرانی مخرب تر است بلکه اولی عامل دومی است. ثالثاً تعبیر «فرشته موکل بر قیمتها» در ظاهر به طور عجیبی به نظریه #دستهای_نامرئی_بازار #آدام_اسمیت  شباهت دارد. هر چند مبانی و نتایج این دو دیدگاه متفاوت هستند. در یک دیدگاه توحید و تسلیم به قضا و قدر اصل است و در دیگری لیبرالیسم وسرمایه داری و فردگرایی اصالت دارد. اسمیت در توضیح این نظریه خود ادعامی کند که ثروتمندان نهایتا به فقرا سود می رسانند و نمی توانند بیش از حد خود مصرف کنند. اگر بشر در حالت فطری خود باقی می ماند شرایط شاید دستهای بازار در دست فرشته بازار قرار می گرفت اما تبلیغات و ایجاد حرص و نیاز کاذب بشر را از تعادل خارج کرده است و دیگر تعادل بازار با وجود تقاضای بشر نامتعادل، طبیعی نیست. با حرص و مصرف گرایی بشر تسلیم خدا نیست بلکه خودش را محور قرار داده است.
اکنون تخصص و فرصت لازم برای اینکه مقدار دخالت دولت و نظریات راست گرایانه و چب گرایانه اقتصادی بررسی شود وجود ندارد. فقط این را باید گفت که تنها دخالت بیرونی مانع تعادل بازار نیست بلکه تعادل درونی (انسان متعادل) هم لازمه کار فرشته است. اینجاست که باید گفت به اندازه فهم عمیق قضا و قدر در اقتصاد، مسئله #احتکار و اخلال در کار فرشته موکل هم باید عمیقا فهمیده شود.
ما همیشه به فهم و تفسیر این احادیث به ویژه در شرایط بحرانی اقتصادی نیازمندیم و باید بدانیم اگر دچار بحران می شویم اول از همه در توحید مشکل داریم.
***
متن روایت:
إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى وَکَّلَ بِالسِّعْرِ مَلَکاً یُدَبِّرُهُ بِأَمْرِهِ وَ قَالَ أَبُو حَمْزَةَ الثُّمَالِیُّ ذُکِرَ عِنْدَ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع غَلَاءُ السِّعْرِ فَقَالَ وَ مَا عَلَیَّ مِنْ غَلَائِهِ إِنْ غَلَا فَهُوَ عَلَیْهِ وَ إِنْ رَخُصَ فَهُوَ عَلَیْهِ  کَمَا فَعَلَهُ حَکِیمُ بْنُ حِزَامٍ کَانَ إِذَا دَخَلَ الطَّعَامُ الْمَدِینَةَ اشْتَرَاهُ کُلَّهُ فَمَرَّ عَلَیْهِ النَّبِیُّ ص فَقَالَ یَا حَکِیمَ بْنَ حِزَامٍ إِیَّاکَ أَنْ تَحْتَکِرَ.

  • رضا کریمی

نظرات (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی