اساتید تند زبان*

لحن و بیان اساتید و اندیشمندان می تواند موضوع خوبی برای مطالعه باشد هر چند نمی بایست مانع و حجاب فهم آراء و نظرات آنان قرار گیرد. در دوران معاصر می توان نمونه های زیادی از تندزبانی ها و حتی بی ادبی اصحاب اندیشه را نسبت به مخالفان به عنوان نمونه ذکر کرد. سروش و فردید که در دهه شصت به یکدیگر پیامهای خشمگینانه ای ارسال می کردند نمونه شاخص این تندزبانی ها هستند. سروش این تندی را هنوز هم ادامه می دهد. او در مصاحبه با شهروند امروز فردید و داوری را اینگونه توصیف کرده بود: «استاد مرحوم و شاگرد نامرحوم!» و در یکی از مطالب اخیر خود نیز نوشت: «زنگیان جنگی از تبریز و قوچان و اردکان آورده اند...!». فردید البته تعابیر تحقیرآمیزی در مورد سروش داشت که نشر نظر در چاپ جدید کتاب «دیدار فرهی و فتوحات آخرالزمان» آنها را ویرایش و حذف کرد. از نمونه های تندزبانی فردید در همان کتاب این بود که مدینه فاضله فارابی را مدینه فاضلاب نامید! این سنت را سیدجواد طباطبایی در مقدمه کتاب جدال قدیم و جدید ادامه داد و فهرستی طولانی از اساتید و اندیشمندان را با انتقادات تحقیرآمیز خود نواخت و در مجله مهرنامه هم باز همین نگاه دیده می شود. آخرین نمونه، یوسف اباذری است. قبلاً خاطره تندی های او در کلاس های درسش را شنیده بودیم یا توصیف اندیشه های هیدگر به صفاتی همچون «بیمارگونه» را در کتاب خردجامعه شناسی خوانده بودیم، اما اکنون با توصیفاتی که در ماجرای خواننده فقید موسیقی پاپ از این خواننده و ملت داشت، او هم رسماً به این فهرست اضافه می شود!

به نظر این حقیر این اساتید دارای حساسیت بالایی هستند و بدبینی یا به تعبیری معضل بینی آنها در درجه بالایی از حساسیت قرار دارد و همین هم آنها را به سمت تندی و گاهی بی ادبی می کشاند و همانطور که گفته شد این مزاج ها نمی بایست مانع مراجعه به دقت نظرها و تفطن های آنان شود. اما به هر حال نهایتاً این را نیز باید گفت که «ادب مرد به ز دولت اوست» و البته همیشه این قاعده آفرینش را به یاد داشته باشیم: وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَیْرِ عِلْم(انعام/108).

*منتشر شده در سایت اندیشگرد: اساتید تندزبان

سروش در مورد خودش گفته است: من هیچ‌گاه ابتدائاً با کسی عتاب عنیفی نکرده‌ام و کلام درشتی نگفته‌ام بل همواره با شکران شکری و گاه با ترشان ترشی می‌کنم، و وقتی از دست بدخویی خرمنی حنظل مییخورم او را به جرعه‌ای سرکه میهمان می‌کنم!