#عبدالکریم_سروش که در گذشته از منتقدان یهودستیزی یا تفسیر یهودی مدرنیته بوده است اکنون در فهم و تبلیغ یکی از بنیادهای مدرنیته یک اندیشه یهودی_مدرن را تبلیغ می کند. او اخیرا در سلسله جلسات #سلوک_دیندارانه_در_جهان_مدرن که در آمریکا برگزار می شود گفته است اومانیسم (هیومنیزم) معنایی نزدیک به سپرده شدن دنیا به انسان دارد.
این کلام شبیه سخن یهود است که در قرآن آمده است وَ قٰالَتِ اَلْیَهُودُ یَدُ اَللّٰهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیْدِیهِمْ وَ لُعِنُوا بِمٰا قٰالُوا بَلْ یَدٰاهُ مَبْسُوطَتٰانِ یُنْفِقُ کَیْفَ یَشٰاءَ (مائده٦٤). در تفسیر این آیه آمده که یعنی خدا از خلقش فارغ شد.
اکنون نظریه پرداز روشنفکری دینی خواسته تا اختیار و مسئولیتهای انسان در مصائبش را یادآور شود اما به دام افراط افتاده و خدا را بیرون از خلقت نگه داشته است تا (بدون نیاز به جمع جبر و‌تفویض) انسان خودش پاسخگو باشد. این #انسان_محوری (تفویض مقام خدا به انسان) است که با انسان مداری اسلام (انسان در مقام خلیفه الله) متفاوت است. یهود اندیشه خدای ساعت ساز(که ساعت خلقت را کوک کرد و از آن دست کشید) را برگزید تا برگزیده بودن خود را تثبیت کند و اکنون انسان مدرن هم خدا را به گوشه خلقت تبعید کرده (و به قول سروش خدا را خواب فرض کرده!) تا خودش آزاد و مستقل باشد. در این دوران یهود و انسان مدرن بسیار به هم نزدیک شده اند. جالب اینجاست که سروش از فیلسوف یهودی به نام مارتین بوبر نام می برد که با الهام از تعلیمات یهودی در این مورد سخن می گوید!
بخشی از سخنرانی سروش در جلسه ۲۹ ام :
«هیومنیزم تا حدودی به این اندیشه نزدیک است که خدا دنیا را سپرده است به ما.از سیاستش،از علمش،از فلسفه اش و هر چیزش.ما باید اداره کنیم.
دیگر پای او را به میان نکشید یا از او توقع دخالتی نداشته باشید.که تو بیا اینجا کمک کن.
ما اگر مسلمانیم و نماز میخوانیم اقتصادمان خراب است، تو بیا درستش کن.نه! نمیکند.
می گوید این اقتصاد و بازار یک قواعدی دارد که بر وفق آن قواعد میگردد.حالا شما نماز شب هم میخوانی بخوان.به بازار تاثیری نمیگذارد.در سیاست هم همینطور و غیره.
این همان حرفی است که #اقبال دارد میزند.
خدا خفت و وجود ما زخوابش
وجود ما نمود ما ز خوابش
هم بودن ما و هم نمودن ما یعنی اینکه چه جور خودمان را نشان بدهیم اینها همه خواب خداوندیست.
این تعبیر خسوف یا کسوف خداوند که اینجا هم من از آن ذکری کرده ام و گفته ام متعلق به یک فیلسوف یهودی به نام مارتین بوبر است.ایشان با الهام از تعلیمات یهودی با اتفاقاتی که در جهان مدرن افتاد منجمله هولوکاست؛
که همه میگفتند آنجا خدا خوابیده بود که به داد ما نرسید به معنی مذموم کلمه،
اما اقبال قبل از هولوکاست و نه برای توجیه بعضی از بدکاریهایی که آدمیان می کنند،بطور کلی می گوید اوضاع جهان اینطور است. تو تصور کن خدا خفته است.البته خدا همیشه بیدار است».
